Instrumenty
INSTRUMENTY BESKIDU ŚLSKIEGO
WYKONYWANE PRZEZ JANA KAWULOKA
Gajdy
Jan Kawulok, zafascynowany muzyką, w wieku 18 lat stworzył własne gajdy z drewna śliwkowego. Brak materiałów zmusił go do eksperymentów, używając m.in. gęsiego pióra. Pierwsze gajdy, choć niedoskonałe, zostały odtworzone dzięki wzorowi od wujka. Stroiły w tonacji i były używane podczas skubania pierza.
Piszczałka
Aerofony wargowe bez otworów bocznych mają zamknięty kanał z czopem, a ich długość wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset milimetrów. Wykonuje się je z drewna, najczęściej lipy, wierzby, wiązu lub olchy. Idealnym czasem na przygotowanie materiału jest wczesna wiosna, kiedy łatwo zdjąć korę. Ważne jest, aby drewno miało proste słoje, a prace najlepiej wykonywać wiosną lub jesienią. Jan Kawulok, znany twórca instrumentów pasterskich, używał drewna wiązu i głogu do tworzenia precyzyjnych wabików, zdobionych rogiem krowim, co wymagało wielu godzin pracy.
Fujarka
Piszczałka bezotworowa, zwana fujarą wielkopostną, to prosty aerofon z Beskidu Śląskiego. Ma 800 mm długości, bez bocznych otworów, z ustnikiem w górnej części i otwartym wylotem. Wykonana z dzikiego bzu, który ułatwia wydrążenie kanału. Dekorowana rogiem krowim dla wzmocnienia. Produkcja, jaką stosował Jan Kawulok, była prosta, ale czasochłonna. Ścinał drewno późną jesienią lub wczesną wiosną, zabezpieczając je naftą. Instrumenty pokrywał cyną, stosując papierowe pierścienie, co wpływało na ich trwałość i perfekcję wykonania.
Piszczałka dziadkowa
Jan Kawulok tworzył piszczałki z jaworu i bzu, głównie sześcio- i siedmiootworowe, popularne wśród pasterzy do grania ludowych melodii. Pierwszy jego instrument, inspirowany zniszczeniem piszczałki przez krowę, nie wydawał prawidłowych dźwięków, co zmotywowało go do dalszej pracy. Piszczałka dziadkowa, przeznaczona dla starszych osób, charakteryzowała się nostalgicznym brzmieniem i zdobieniami z rogu krowiego.
Trombita
Trombita, największy aerofon w Beskidzie Śląskim, była wykorzystywana do sygnalizowania niebezpieczeństw na halach pasterskich. Wykonywana z świerku, miała 3500 mm długości. Produkcja wymagała precyzyjnego drążenia kanału powietrza. Jan Kawulok, mistrz w tej sztuce, zabezpieczał instrument korą czereśni, co chroniło go przed nieszczelnościami.
Róg pasterski
Róg pasterski Jana Kawuloka, wykonany z drewna olchy, charakteryzował się zakrzywionym kształtem i miał długość 1450 mm. Kawulok wygładzał wnętrze rogu, co nadawało mu czysty dźwięk, w przeciwieństwie do szorstkiego brzmienia innych rogów. Ozdabiał instrument rogiem krowim i korzeniami drzew.